740 Hizmet Üretim Maliyeti

Bu grup hizmet işletmeleri ile ilgilidir. Hizmet işletmelerinde 71,72 ve 73 gruplarda yer alan hesaplar kullanılmaz. Bu hesaplar yerine bu gruptaki hesaplar kullanılır. Hizmet işletmelerinin üretim maliyetlerinin izlenmesinde kullanılan hesaplar bu gurupta yer alır.

Otel işletmeleri, taahhüt işleri yapan inşaat işletmeleri, taşıma sektörü v.b.gibi hizmet üreten firmalardan 71,72 ve 73 grupları kullanmayanlar bu gruptaki hesaplar aracılığı ile maliyetlerini izler.

Bu hesap, hizmet işletmelerinde üretilen hizmetler için yapılan giderlerin izlenmesinde kullanılır. Giderler tahakkuk ettikçe bu hesaba alınır. Aynı anda ilgili gider yerleri ve gider çeşidi hesabına da kayıt yapılır.

Hesap işletmenin türüne göre bölümlenir. Örneğin;

i.                     Otel işletmelerinde hizmetle ilgili giderler yapıldıkça bu hesaba borç yazılırken aynı anda gider çeşidi ve gider yerleri hesaplarına da kaydedilir.

Otellerde giderler aşağıdaki gibi bölümlenebilir.

 

740    10 ODA GİDERLERİ

0        İlk Madde ve Malzeme Giderleri

1        İşçi Ücret ve Giderleri

2        Memur Ücret ve Giderleri

3        Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler

4        Çeşitli Giderler

5        Vergi Resim ve Harçlar

6        Amortisman Giderleri

 

740           11 YİYECEK GİDERLERİ

Gider Çeşitleri

740             12 İÇECEK GİDERLERİ

 Gider Çeşitleri

740            13 OYUN SALONLARI – ANİMASYON GİDERLERİ

  Gider Çeşitleri

740           14 SAUNA – HAVUZ – GİDERLERİ

   Gider Çeşitleri

740           15 TELEFON GİDERLERİ

   Gider Çeşitleri

740            20 ÇAMAŞIRHANE GİDERLERİ

  Gider Çeşitleri

 

ii.                   İnşaat şirketlerinde ise giderler proje bazında bölümlenebilir.

740    10 KÖPRÜ İNŞAATI GİDERLERİ

   0 İlk Madde ve Malzeme Giderleri

   1 İşçi Ücret Giderleri

   2 Memur Ücret ve Giderleri

   3 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler

         4 Çeşitli Giderler

         5 Vergi Resim ve Harçlar

    6 Amortismanlar ve Tükenme Payları

    7 Finansman Giderleri

                740 11 YOL İNŞAATI GİDERLERİ

                          (Gider Çeşitleri)

Hizmet işletmelerinde üretilen hizmetler için yapılan giderlerin fiili tutarları bu hesabın borcuna kaydedilir.

Dönem sonlarında bu hesap '741 Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma ' hesabı ile karşılaştırılarak kapatılır.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde hesap kâr veya zararın işin bittiği yılda belirlenmesi ve tamamının o yılın geliri sayılması Gelir Vergisi Kanunu 'nun (m.42)

gereğidir. Buna göre bu tür inşaat ve onarım işlerinin maliyetleri, işin bitiminde hâsılatla eşleştirilmek üzere biriktirilecektir.

 

İşletme de ortaya çıkan "müşterek genel giderler" in devam eden projelere paylaştırılmasının da Gelir Vergisi Kanunu'nun (m.43) belirlendiği şekilde yapılması gerekmektedir.

Kanun'un "müşterek genel gider" dağıtımında mamullerin değerlenmesine ilişkin Vergi Usul Kanunu'nun (m.275)"genel imal giderleri" ne paralellik kurduğu görülmektedir.

Kanaatimize göre "müşterek genel gider"den projelerle ilgilendirilmesi mümkün olan (genel üretim giderlerinde olduğu gibi)giderleri anlamak gerekir.

 

İşletmenin "Faaliyet giderleri"nin tümünün projelerle ilgilendirilmesi Tekdüzen Muhasebe Sisteminde benimsenen "faaliyet giderleri"nin gelir tablosunda ayrıca rapor edilmesi esasına aykırı bir uygulama sonucunu verecektir.

Bu nedenle, işletmenin gelir tablosunda "faaliyet giderleri yerinde bulunmalı ve satış kârı ile karşılaştırılarak faaliyet karı ve faaliyet kârlığının belirlenmesine imkân tanınmalıdır.

Faaliyet giderlerinin dönemle ilgilendirilmesinde iki şekilde hareket edilebilir.

 

i.Faaliyet giderleri hangi dönemde ortaya çıkmışsa gider işletmelerdeki gibi o dönemin sonuç hesaplarına verilir. Böyle bir uygulama olacak işletmenin inşaat ve onarım işinin bulunmadığı dönem için geçerli olur. Bunun dışında satış geliri ile "Faaliyet Giderleri"nin eşleştirilmesinde zaman kayması yaratır.

 

ii. Faaliyet giderleri proje bazında paylaştırılarak proje harcamaları içinde ancak, ayrı kalem halinde tutulur. O proje tamamlanıp maliyeti ile hâsılatı karşılaştırılırken bekletilen "faaliyet giderleri" de ilgili sonuç hesaplarına (630 – 631 ve 632 nolu hesaplarla 660 ve 661 no.lu hesaplara )aktarılır. Böylece bir inşaat projesi döneminde ortaya çıkan hâsılatla maliyet ve faaliyet giderleri bütünün gelir tablosunda eşleştirilmesi sağlanır.

Tekdüzen Muhasebe Sistemi'nin genel sistematiğine uygun olanı ikinci seçenektir.

 

Nitekim 2.nolu Genel Tebliğin "170 – 178 yıllara yaygın inşaat ve onarım maliyetleri" hesaplarının açıklanmasında yer alan "İşletmenin üstlendiği inşaat ve onarım işleri ile ilgili giderleri,741 Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı" ve faaliyet giderleri ile Finansman Giderlerinden bu inşaat ve onarım düşen ortak gider payları ise 751.761.771 ve 781 kod numaralı yansıtma hesaplarının alacağı karşılığında bu hesaplara borç kaydedilir."şeklindeki ifadeden anlaşılmaktadır.

 Söz konusu düzenlenmenin izleyen cümlesinin "bu hesaplarda oluşan maliyet, geçici kabul yapıldığında 622- Satılan Hizmet Maliyeti hesabına ve faaliyet giderlerine ilişkin sonuç hesaplarına devredilir."şekline getirilmesi (ve faaliyet giderlerine ilişkin sonuç hesaplarına ibaresinin yazım sırasında unutulduğu kanısındayız)uygulanmadan tereddütleri giderecektir.